Wspólne Przesłanie do Narodów Polski i Rosji Przewodnicz±cego Konferencji Episkopatu Polski Arcybiskupa Józefa Michalika, Metropolity Przemyskiego i Zwierzchnika Rosyjskiego Ko¶cioła Prawosławnego Patriarchy Moskiewskiego i Całej Rusi Cyryla
"W Chrystusie Bóg jednał ze sob± ¶wiat,nie poczytuj±c ludziom ich grzechów,nam za¶ przekazuj±c słowo jednania" (2 Kor 5,19)
W poczuciu odpowiedzialno¶ci za teraĽniejszo¶ć i przyszło¶ć naszych Ko¶ciołów i narodów oraz kieruj±c się pastersk± trosk±, w imieniu Ko¶cioła Katolickiego w Polsce i Rosyjskiego Ko¶cioła Prawosławnego, zwracamy się ze słowem pojednania do wiernych naszych Ko¶ciołów, do naszych narodów i do wszystkich ludzi dobrej woli. Wyznaj±c prawdę, że "Jezus Chrystus jest naszym pokojem i pojednaniem" (por. Ef 2,14; Rz 5,11), i maj±c ¶wiadomo¶ć powołania powierzonego nam w duchu Chrystusowej Ewangelii, pragniemy wnie¶ć swój wkład w dzieło zbliżenia naszych Ko¶ciołów i pojednania naszych narodów.
1. Dialog i pojednanie
Nasze bratnie narody ł±czy nie tylko wielowiekowe s±siedztwo, ale także bogate chrze¶cijańskie dziedzictwo Wschodu i Zachodu. ¦wiadomi tej długiej wspólnoty dziejów i tradycji wyrastaj±cej z Ewangelii Chrystusa, która wywarła decyduj±cy wpływ na tożsamo¶ć, duchowe oblicze i kulturę naszych narodów, a także całej Europy, wkraczamy na drogę szczerego dialogu w nadziei, że przyczyni się on do uleczenia ran przeszło¶ci, pozwoli przezwyciężyć wzajemne uprzedzenia i nieporozumienia oraz umocni nas w d±żeniu do pojednania.
Grzech, który jest głównym Ľródłem wszelkich podziałów, ludzka ułomno¶ć, indywidualny i zbiorowy egoizm, a także naciski polityczne, doprowadzały do wzajemnej obco¶ci, jawnej wrogo¶ci, a nawet do walki między naszymi narodami. W następstwie podobnych okoliczno¶ci doszło wcze¶niej do rozpadu pierwotnej jedno¶ci chrze¶cijańskiej. Podziały i rozłam, sprzeczne z wol± Chrystusa, stały się wielkim zgorszeniem, dlatego też podejmujemy nowe wysiłki, które maj± zbliżyć nasze Ko¶cioły i narody oraz uczynić nas bardziej wiarygodnymi ¶wiadkami Ewangelii wobec współczesnego ¶wiata.
Po II wojnie ¶wiatowej i bolesnych do¶wiadczeniach ateizmu, który narzucono naszym narodom, wchodzimy dzisiaj na drogę duchowej i materialnej odnowy. Je¶li ma być ona trwała musi przede wszystkim dokonać się odnowa człowieka, a przez człowieka odnowa relacji między Ko¶ciołami i narodami.
Drog± ku takiej odnowie jest braterski dialog. Ma on dopomóc w lepszym poznaniu się, odbudowaniu wzajemnego zaufania i w taki sposób doprowadzić do pojednania. Pojednanie za¶ zakłada również gotowo¶ć do przebaczenia doznanych krzywd i niesprawiedliwo¶ci. Zobowi±zuje nas do tego modlitwa: "Ojcze nasz (...) odpu¶ć nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom".
Apelujemy do naszych wiernych, aby prosili o wybaczenie krzywd, niesprawiedliwo¶ci i wszelkiego zła wyrz±dzonego sobie nawzajem. Jeste¶my przekonani, że jest to pierwszy i najważniejszy krok do odbudowania wzajemnego zaufania, bez którego nie ma trwałej ludzkiej wspólnoty ani pełnego pojednania.
Przebaczenie nie oznacza oczywi¶cie zapomnienia. Pamięć stanowi bowiem istotn± czę¶ć naszej tożsamo¶ci. Jeste¶my j± także winni ofiarom przeszło¶ci, które zostały zamęczone i oddały swoje życie za wierno¶ć Bogu i ziemskiej ojczyĽnie. Przebaczyć oznacza jednak wyrzec się zemsty i nienawi¶ci, uczestniczyć w budowaniu zgody i braterstwa pomiędzy ludĽmi, naszymi narodami i krajami, co stanowi podstawę pokojowej przyszło¶ci.
2. Przeszło¶ć w perspektywie przyszło¶ci
Tragiczne do¶wiadczenia XX wieku dotknęły w większym lub mniejszym stopniu wszystkie kraje i narody Europy. Zostały nimi bole¶nie do¶wiadczone nasze kraje, narody i Ko¶cioły. Naród polski i rosyjski ł±czy do¶wiadczenie II wojny ¶wiatowej i okres represji wywołanych przez reżimy totalitarne. Reżimy te, kieruj±c się ideologi± ateistyczn±, walczyły z wszelkimi formami religijno¶ci i prowadziły szczególnie okrutn± wojnę z chrze¶cijaństwem i naszymi Ko¶ciołami. Ofiarę poniosły miliony niewinnych ludzi, o czym przypominaj± niezliczone miejsca kaĽni i mogiły znajduj±ce się na polskiej i rosyjskiej ziemi.
Wydarzenia naszej wspólnej, często trudnej i tragicznej historii, rodz± niekiedy wzajemne pretensje i oskarżenia, które nie pozwalaj± zagoić się dawnym ranom.
Obiektywne poznanie faktów oraz ukazanie rozmiarów tragedii i dramatów przeszło¶ci staje się dzisiaj piln± spraw± historyków i specjalistów. Z uznaniem przyjmujemy działania kompetentnych komisji i zespołów w naszych krajach. Wyrażamy przekonanie, że ich wysiłki pozwol± poznać niezakłaman± prawdę historyczn±, dopomog± w wyja¶nieniu w±tpliwo¶ci i przyczyni± się do przezwyciężenia negatywnych stereotypów. Wyrażamy przekonanie, że trwałe pojednanie jako fundament pokojowej przyszło¶ci, może się dokonać jedynie w oparciu o pełn± prawdę o naszej wspólnej przeszło¶ci.
Apelujemy do wszystkich, którzy pragn± dobra, trwałego pokoju oraz szczę¶liwej przyszło¶ci: do polityków, działaczy społecznych, ludzi nauki, kultury i sztuki, wierz±cych i niewierz±cych, do przedstawicieli Ko¶ciołów – stale podejmujcie wysiłki na rzecz rozwijania dialogu, wspierajcie to, co umożliwia odbudowanie wzajemnego zaufania i zbliża ludzi do siebie oraz pozwala budować woln± od przemocy i wojen pokojow± przyszło¶ć naszych krajów i narodów.
3. Wspólnie wobec nowych wyzwań
W wyniku politycznych i społecznych przemian, pod koniec XX wieku nasze Ko¶cioły uzyskały możliwo¶ć pełnienia swojej misji ewangelizacyjnej, a zatem także kształtowania naszych społeczeństw w oparciu o tradycyjne warto¶ci chrze¶cijańskie. Chrze¶cijaństwo wniosło w minionych dziejach ogromny wkład w formowanie duchowego oblicza i kultury naszych narodów. D±żymy także dzi¶, w dobie indyferentyzmu religijnego oraz postępuj±cej sekularyzacji, do podjęcia wszelkich starań, aby życie społeczne i kultura naszych narodów nie zostały pozbawione podstawowych warto¶ci moralnych, bez których nie ma trwałej pokojowej przyszło¶ci.
Pierwszym i najważniejszym zadaniem Ko¶cioła po wszystkie czasy pozostaje nadal głoszenie Ewangelii Chrystusa. Wszyscy chrze¶cijanie, nie tylko duchowni, ale i wierni ¶wieccy s± powołani, by głosić Ewangelię Pana i Zbawiciela Jezusa Chrystusa oraz nie¶ć Dobr± Nowinę słowem i ¶wiadectwem własnego życia, zarówno w wymiarze prywatnym, rodzinnym, jak i społecznym.
Uznajemy autonomię władzy ¶wieckiej i ko¶cielnej, lecz opowiadamy się także za współprac± w dziedzinie troski o rodzinę, wychowania, ładu społecznego i innych kwestii ważnych dla dobra społeczeństwa. Chcemy umacniać tolerancję, a przede wszystkim bronić fundamentalnych swobód na czele z wolno¶ci± religijn± oraz bronić prawa do obecno¶ci religii w życiu publicznym.
Dzisiaj nasze narody stanęły wobec nowych wyzwań. Pod pretekstem zachowania zasady ¶wiecko¶ci lub obrony wolno¶ci kwestionuje się podstawowe zasady moralne oparte na Dekalogu. Promuje się aborcję, eutanazję, zwi±zki osób jednej płci, które usiłuje się przedstawić jako jedn± z form małżeństwa, propaguje się konsumpcjonistyczny styl życia, odrzuca się tradycyjne warto¶ci i usuwa z przestrzeni publicznej symbole religijne.
Nierzadko spotykamy się też z przejawami wrogo¶ci wobec Chrystusa, Jego Ewangelii i Krzyża, a także z próbami wykluczenia Ko¶cioła z życia publicznego. Fałszywie rozumiana ¶wiecko¶ć przybiera formę fundamentalizmu i w rzeczywisto¶ci jest jedn± z odmian ateizmu.
Wzywamy wszystkich do poszanowania niezbywalnej godno¶ci każdego człowieka stworzonego na "obraz i podobieństwo Boga" (Rdz 1,27). W imię przyszło¶ci naszych narodów opowiadamy się za poszanowaniem i obron± życia każdej istoty ludzkiej od poczęcia do naturalnej ¶mierci. Uważamy, że ciężkim grzechem przeciw życiu i hańb± współczesnej cywilizacji jest nie tylko terroryzm i konflikty zbrojne, ale także aborcja i eutanazja.
Trwał± podstawę każdego społeczeństwa stanowi rodzina jako stały zwi±zek mężczyzny i kobiety. Jako instytucja ustanowiona przez Boga (por. Rdz 1,28; 2,23- 24), rodzina wymaga szacunku i obrony. Jest ona bowiem kolebk± życia, zdrowym ¶rodowiskiem wychowawczym, gwarantem społecznej stabilno¶ci i znakiem nadziei dla społeczeństwa. To wła¶nie w rodzinie dojrzewa człowiek odpowiedzialny za siebie, za innych oraz za społeczeństwo, w którym żyje.
Ze szczer± trosk±, nadziej± i miło¶ci± patrzymy na młodzież, któr± pragniemy uchronić przed demoralizacj± oraz wychowywać w duchu Ewangelii. Chcemy uczyć młodych miło¶ci do Boga, człowieka i ziemskiej ojczyzny oraz kształtować w nich ducha chrze¶cijańskiej kultury, której owocem będzie szacunek, tolerancja i sprawiedliwo¶ć.
Jeste¶my przekonani, że Zmartwychwstały Chrystus jest nadziej± nie tylko dla naszych Ko¶ciołów i narodów, ale także dla Europy i całego ¶wiata. Niech On sprawi swoj± łask±, aby każdy Polak w każdym Rosjaninie i każdy Rosjanin w każdym Polaku widział przyjaciela i brata.
Zarówno Polacy, jak i Rosjanie żywi± głębok± cze¶ć do Naj¶więtszej Maryi Panny. Ufaj±c wstawiennictwu Matki Bożej, polecamy Jej opiece wielkie dzieło pojednania i zbliżenia naszych Ko¶ciołów i narodów. Przywołuj±c słowa Pawła Apostoła: "Sercami waszymi niech rz±dzi pokój Chrystusowy" (Kol 3,15), błogosławimy wszystkim w imię Ojca i Syna, i Ducha ¦więtego.
+ Józef Arcybiskup Michalik
Metropolita Przemyski
+ Cyryl
Patriarcha Moskiewski i całej Rusi
Warszawa, 17.08.2012